Hơn 20 năm qua, bà Nguyễn Thị Thu Thủy (người làng Giáo Tây, xã Đại Hòa, Đại Lộc) vẫn nỗ lực giữ lửa nghề làm bánh ú tro truyền thống của gia đình.
Cơ sở của bà Thủy có chục người gói bánh. Ảnh: H.L
Nghề làm bánh ú tro truyền thống từng rất thịnh hành ở làng Giáo Tây. Không ai biết chính xác nghề làm bánh có ở làng từ thời nào, nhưng theo bà Nguyễn Thị Thu Thủy, bà là thế hệ thứ ba trong gia đình vẫn còn giữ nghề.
Bà ngoại của bà Thủy đã dạy và truyền bí quyết làm bánh lại cho con cháu, đến đời mẹ ruột bà Thủy là bà Lê Thị Xuân (đã hơn 80 tuổi), bà Xuân cùng chồng là ông Năm Ký (Nguyễn Đắc Ký) tiếp tục truyền nghề lại cho con cái. Anh, chị ruột của bà Thủy nhiều người đi các nơi sinh sống, có người vô Nam lập nghiệp nhưng vẫn không bỏ nghề xưa.
Hiện nay, Giáo Tây có nhiều người bỏ nghề làm bánh ú tro, bà Thủy lấy chồng và sinh sống tại thị trấn Ái Nghĩa, tiếp tục giữ lửa nghề hơn 20 năm qua. Riêng ông Năm Ký và bà Lê Thị Xuân (cha mẹ ruột của bà Thủy) vào quận Bình Tân, TP.Hồ Chí Minh sinh sống vẫn giữ lửa nghề làm bánh ú tro từ năm 2000 tới nay.
Ở miền Nam và miền Tây, bánh ú tro có những hương vị đặc trưng do nhu cầu, thị hiếu người tiêu dùng. Có người thích bánh ú tro truyền thống không nhưn, có người thích có nhưn (đậu đen, đậu xanh, nhưn sầu riêng)…
Hơn 20 năm nay, cơ sở của bà Thủy ở quê nhà cứ mỗi dịp Tết Đoan Ngọ là tấp nập xe cộ. Những mẻ bánh vừa ra lò, tiểu thương đã chờ sẵn gom đưa đi các ngã. Tầm 4 - 5 giờ sáng, cả chục người gói bánh mới kịp bỏ vào lò. Suốt mùng một tới mùng năm tháng Năm âm lịch, lò đỏ lửa liên tục, ai nấy tất bật đêm ngày.
Theo bà Thủy, để có những mẻ bánh ra lò, phải chuẩn bị trước đó cả tháng trời. Nhân bánh được chuẩn bị sẵn, phơi khô. Lá gói bánh bằng lá đốt được đặt sẵn với số lượng cả tấn; lạt buộc bánh là dây lát chẻ nhỏ phơi khô. Ngày trước lá đốt phải đi bứt, còn bây giờ toàn bộ được đặt mua. Để làm bánh ú tro ngon, ngoài các công đoạn cơ bản cần có, mỗi cơ sở nấu cũng có bí quyết riêng.
Bà Lê Thị Nam (trú khu Hòa Đông, thị trấn Ái Nghĩa) là một trong những người đã gắn bó với cơ sở nấu bánh của bà Thủy cả chục năm nay. Cứ dịp Tết Đoan Ngọ, bà Nam phải dậy sớm gói bánh từ 5 giờ 30 sáng và liên tục gói tới 8 giờ tối. Mỗi ngày, bà gói được 1.300 - 1.500 chiếc bánh.
Anh Cao Việt Hùng (con trai bà Thủy) chia sẻ, năm nay gia đình anh gói và nấu 50.000 chiếc bánh, thuê nhân công làm ròng rã suốt 5 ngày vẫn không có đủ bánh để giao nên phải quyết định gói và nấu thêm tới tận mùng năm. Mỗi mùa tết, gia đình anh gói và nấu gần 500kg nếp. Bánh đưa đi vùng Đông Giang, Nam Giang, Đà Nẵng...
THEO https://baoquangnam.vn/ - tg: HOÀNG LIÊN