Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, những giá trị văn hóa của dân tộc Việt Nam vẫn luôn được bảo tồn và phát huy. Hòa cùng dòng chảy đó, nhiều giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam được bảo tồn và phát huy như: lòng chung thủy, tình nghĩa vợ chồng; trách nhiệm và sự hy sinh vô tận của cha mẹ với con cái; con cái hiếu thảo với cha mẹ; kính trọng, biết ơn và quan tâm tới ông bà, tổ tiên; tình yêu thương, chăm lo và đùm bọc anh em, họ hàng; đề cao lợi ích chung, biết ơn và tự hào truyền thống gia đình, dòng họ. Tất cả những điều đó đã tạo nên nét riêng biệt trong đặc trưng văn hóa gia đình Việt Nam.

Thế nhưng, điều đáng buồn là đây đó chúng ta phải chứng kiến cảnh những người thân trong gia đình gây tổn thương cho nhau về thể xác, tinh thần, những cái chết oan nghiệt, tâm hồn bị tổn thương và rơi vào tuyệt vọng. Tất cả những vụ việc trên đều xuất phát từ những mâu thuẫn gia đình chưa được giải quyết kịp thời. Có thể nói, bạo lực gia đình đang trở thành vấn nạn, làm ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình và làm mất đi những giá trị tốt đẹp của gia đình Việt Nam.

Để giảm thiểu tình trạng bạo lực gia đình, đòi hỏi phải có các biện pháp đồng bộ, thiết thực, hiệu quả. Trong đó, cần phát huy vai trò của các dòng họ trong việc hòa giải, duy trì sự ổn định, đoàn kết trong gia đình.

Người Việt Nam ta từ bao đời nay luôn đề cao vai trò của dòng họ. Thực tế cho thấy dòng họ có tác động nhất định đến đời sống và hôn nhân của các thành viên,  từ việc lựa chọn đối tượng để kết hôn, tổ chức hôn lễ, chăm lo đời sống sau hôn nhân cũng như những tác động khác đến đời sống, lối sống, cư xử của các thành viên trong dòng họ. Vì vậy, để xây dựng gia đình Việt Nam “no ấm, tiến bộ, hạnh phúc và văn minh”, chúng ta cần chú trọng đúng mức đến việc duy trì và phát huy những giá trị truyền thống quý báu của dòng họ đối với đời sống của các thành viên, nhất là trong việc hòa giải các mâu thuẫn phát sinh trong gia đình. Bởi dòng họ có tác động sâu sắc đến lối sống, sinh hoạt và cư xử của các thành viên. Sống trong môi trường của dòng họ, mỗi cá nhân và gia đình đều phải tuân theo những phép tắc, những quy định ứng xử riêng của gia đình, dòng họ mình. Khi có mâu thuẫn, Hội đồng gia tộc hoặc những vị cao niên trong dòng họ sẽ tìm những lời lẽ để khuyên răn con cháu mình làm những điều hay, lẽ phải, theo thuần phong mỹ tục và dùng tình cảm, sự yêu thương để tác động. Trên thực tế đã có rất nhiều những trường hợp, những mâu thuẫn, rạn nứt trong gia đình nhờ có sự tác động của họ hàng mà đã được hòa giải và mang lại sự bình yên và hạnh phúc.

Để phát huy hơn nữa vai trò của dòng họ đối với đời sống của các thành viên nói chung và hòa giải mâu thuẫn trong gia đình, dòng họ nói riêng, góp phần giảm thiểu bạo lực gia đình, các dòng họ cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về truyền thống và gia phong trong gia đình. Trong đó, truyền thống đạo đức là yếu tố cốt lõi của gia phong, là nền tảng tinh thần của sự tồn tại bền vững của một gia đình. Nền nếp gia phong gia đình cần kế thừa bằng việc thường xuyên ôn lại truyền thống, khuyên nhủ, động viên con em phấn đấu theo bước cha ông. Gần đây, chúng ta nhận thấy nhiều dòng họ tổ chức viết lại gia phả để tôn vinh tổ tiên, ôn lại truyền thống gia phong nhằm khuyến khích con em noi gương cha ông, thúc đẩy con em của dòng họ phấn đấu trong học tập, lao động, công tác với một động lực tinh thần cao quý là biết ơn và tự hào về cha ông mình. Truyền thống gia tộc không chỉ có tác dụng như một động lực tinh thần thôi thúc người ta phấn đấu mà còn có tác dụng như một cơ chế tự bảo vệ, chống lại sự tha hóa.

        Về phía con cháu trong dòng tộc, thiết nghĩ mỗi cá nhân, mỗi thế hệ phải tự ý thức về trách nhiệm của mình trong gia đình. Muốn cho gia đình hạnh phúc hòa thuận thì mỗi người phải tự hoàn thiện nhân cách và cần tạo ra sự hài hòa,  sự thông cảm giữa các thế hệ cùng sống trong gia đình để cùng nhau chia sẻ và giúp đỡ lẫn nhau. Truyền thống “Trên kính, dưới nhường” tốt đẹp của cha ông ta cần được phát huy. Mỗi thành viên trong dòng họ hãy tích cực hành động để gia đình luôn là tổ ấm tràn đầy tình yêu thương, nuôi dưỡng con người lớn lên và trưởng thành, là điểm tựa tinh thần, là nơi khơi nguồn mọi sáng tạo, thành công, nơi mỗi người trở về sau mỗi hành trình của cuộc sống.

                                                                                Kim Cúc – Phòng VH&TT